Sáng 28-12, Hội đồng Cạnh tranh (VCC) và Dự án Hỗ trợ thương mại đa biên (MUTRAP III) đã tổ chức thảo luận về các vấn đề cần hoàn thiện sau hơn năm năm thực hiện Luật Cạnh tranh.

Xử lý ít

Ông Nguyễn Sinh Nhật Tân, Vụ trưởng Vụ Pháp chế - Bộ Công Thương, cho biết từ năm 2006 đến 2009 có trên 40 vụ việc về hành vi cạnh tranh không lành mạnh được đưa đến cơ quan về cạnh tranh để tham vấn. Những vụ này liên quan đến hành vi quảng cáo sai lệch về sản phẩm, sao chép bao bì sản phẩm của doanh nghiệp (DN) khác, gièm pha DN khác… Trong số đó có 25 vụ được đưa ra điều tra và 23 vụ đã có quyết định xử lý.

Liên quan đến hành vi hạn chế cạnh tranh, trong bốn năm có 17 vụ được tham vấn. Trong đó có chín vụ được đưa ra điều tra và chỉ vài ba vụ có quyết định xử lý. Có những vụ điển hình và đã bị xử lý như vụ Công ty Xăng dầu hàng không Vinapco ngừng cung cấp xăng máy bay cho Hãng Hàng không Jetstar Pacific, bị xem là lạm dụng vị trí độc quyền, bị phạt gần 3,4 tỉ đồng. Ngoài ra còn có vụ 19 công ty bảo hiểm liên kết ấn định mức phí bảo hiểm xe cơ giới, bị xem là thỏa thuận hạn chế cạnh tranh, bị phạt tổng cộng trên 1,7 tỉ đồng…

Có thay đổi lớn

Ông Trương Quang Hoài Nam, Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước - Bộ Công Thương, cho biết tuy số vụ xử lý không nhiều nhưng có chất lượng cao và chính các vụ xử này đã góp phần thay đổi thị trường so với trước. Ông cũng kể lúc Luật Cạnh tranh mới có hiệu lực (1-7-2005), Hội đồng Cạnh tranh có tổ chức hội thảo giới thiệu Luật Cạnh tranh ở tỉnh nọ. Lãnh đạo tỉnh nồng nhiệt cảm ơn ban tổ chức đã chọn tỉnh nhà làm nơi tổ chức một hội nghị rất có ý nghĩa. Hôm sau, chính vị này ký công văn yêu cầu cả tỉnh chỉ mua bia của nhà máy bia mà tỉnh đó sản xuất, không mua bia của đơn vị khác sản xuất! Rồi có một hội nghị khác, phổ biến Luật Cạnh tranh ở một tỉnh khác. Vài hôm sau hội nghị, Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh này có văn bản yêu cầu các trường học trong tỉnh chỉ mua bút bi của hãng A. mà thôi (!?).

Ông Đỗ Khắc Tuấn, Chánh án Tòa Hành chính TAND TP.HCM, cho biết trước khi có Luật Cạnh tranh thì có khá nhiều vụ phản cạnh tranh nhưng không có quy định để xử lý. Ví dụ, 10 năm trước, có văn bản hướng dẫn đi công tác bằng máy bay Vietnam Airlines thì được trả phí công tác, còn đi máy bay Pacific Airlines thì không. Bây giờ mà hành xử phản cạnh tranh thế này thì DN sẽ dùng Luật Cạnh tranh “phản pháo” lại ngay!

Chưa chủ động

Vấn đề khó khăn nhất hiện nay là cơ quan quản lý về cạnh tranh bị thiếu thông tin. Ông Nguyễn Sinh Nhật Tân cho biết lâu nay cơ quan quản lý nhà nước chưa tự phát hiện vụ việc về cạnh tranh nào cả. Các vụ việc cạnh tranh chỉ được cơ quan quản lý phát hiện qua thông tin trên báo chí hoặc từ chính dDN bị xâm phạm gửi hồ sơ đến. Khi tiếp nhận hai nguồn thông tin này thì cơ quan quản lý lại phải điều tra, thẩm tra lại thông tin; đề nghị các cơ quan chuyên ngành khác cung cấp, xác minh thông tin. Quá trình này mất nhiều thời gian và nguồn lực. Thậm chí có những trường hợp cơ quan quản lý chuyên ngành cũng chẳng có thông tin để cung cấp hoặc có nhưng từ chối cung cấp.

Thế nhưng trong Luật Cạnh tranh không có quy định về cơ chế cung cấp thông tin tổng hợp, thường xuyên. Chỉ những vụ việc cụ thể, yêu cầu thông tin cụ thể và đi “xin” thì mới được cơ quan chuyên ngành cung cấp. Trong khi đó, ông Tân cho rằng nếu có kho thông tin thường xuyên thì cơ quan quản lý cạnh tranh có thể chủ động hơn khi xử lý từng vụ việc. Quan trọng hơn, dựa trên kho thông tin này cơ quan chức năng có thể chủ động phân tích thị trường, phát hiện các vấn đề phản cạnh tranh để theo dõi, khuyến cáo kịp thời.