Trên thực tế, áp lực chứng minh tội phạm đã khiến tòa từ “hỏi trước” biến thành “hỏi chính”. Ảnh minh họa: HTD

Hàng loạt quy định bắt buộc

 

Tòa chỉ xét xử! Đề án mô hình tố tụng hình sự Việt Nam do VKSND Tối cao soạn thảo, được Ban Chỉ đạo Cải cách tư pháp trung ương tán đồng đề cao nguyên tắc tòa chỉ thực hiện chức năng xét xử, không buộc tội bị cáo, không có trách nhiệm chứng minh tội phạm. Bất cứ thẩm quyền nào của tòa mâu thuẫn với chức năng xét xử, ảnh hưởng đến tính khách quan của tòa đều phải bị loại bỏ. Đề án nhấn mạnh phải tạo lập cơ chế để bảo đảm sự bình đẳng giữa bên buộc tội và bên bào chữa, đề cao vai trò của người bào chữa trong hoạt động tố tụng. Khi xét xử, nếu nhận thấy có đủ chứng cứ và các yếu tố cấu thành tội phạm thì tòa áp dụng trách nhiệm hình sự; nếu không đủ chứng cứ thì tòa tuyên bị cáo vô tội. Cạnh đó, đề án đề cập tới việc đổi mới vai trò, trách nhiệm của các chủ thể tố tụng và trình tự xét xử tại phiên tòa theo hướng việc xét hỏi chính thuộc về kiểm sát viên và người bào chữa...

Trước hết là các quy định về việc trả hồ sơ để điều tra bổ sung trong giai đoạn chuẩn bị xét xử hoặc tại phiên tòa (Điều 179 và Điều 199). Theo nhiều chuyên gia, việc tòa thực thi các quy định này là “đường cứu nạn” cho VKS trong trường hợp chứng cứ kết tội yếu ớt, mâu thuẫn hoặc đuối lý trước bên gỡ tội.

 

Tiếp đó là quy định về trình tự xét hỏi tại phiên tòa (Điều 207). Theo quy định, chủ tọa phiên tòa hỏi trước rồi đến các hội thẩm, sau đó đến kiểm sát viên, người bào chữa, người bảo vệ quyền lợi của đương sự. Trên thực tế, áp lực chứng minh tội phạm đã khiến tòa từ “hỏi trước” biến thành “hỏi chính”. Nhiều phiên xử, tòa “bao sân” hỏi hết, hỏi cả phần của kiểm sát viên lẫn luật sư...

Ngoài ra, còn nhiều các quy định khác cũng cột chặt trách nhiệm chứng minh tội phạm của tòa: Tòa có thể xét xử bị cáo theo khoản khác với khoản mà VKS đã truy tố trong cùng một điều luật theo hướng nặng hơn (Điều 196); tòa có quyền khởi tố vụ án (Điều 104); khi VKS rút toàn bộ quyết định truy tố, tòa vẫn giải quyết những vấn đề của vụ án (Điều 222).

Cơ quan công tố thứ hai?

Trong thực tiễn xét xử, gánh nặng chứng minh tội phạm đã khiến nhiều hội đồng xét xử nghiêng hẳn về xu hướng buộc tội bị cáo, thể hiện ngay từ cách xét hỏi tại phiên tòa.

Trước đây, Pháp Luật TP.HCM đã từng phản ánh tình trạng có rất nhiều phiên tòa, hội đồng xét xử xét hỏi mà y như đang dồn ép bị cáo nhận tội. Chẳng hạn cuối năm 2010, xử phúc thẩm bị cáo A về tội cướp tài sản, vừa bắt đầu phần thẩm vấn, vị chủ tọa đã “phủ đầu”: “Bị cáo nhận tội đi! Oan ức gì đâu mà kháng cáo, mất thời gian”. Bị cáo A. năn nỉ: “Mong tòa xem xét, bị cáo bị kết tội oan…”. Lúc này vị chủ tọa đập mạnh tay xuống tập hồ sơ dưới bàn lớn tiếng: “Chứng cứ phạm tội rành rành đây còn cãi gì nữa hả?”. Sau đó, thấy bị cáo cương quyết không rút kháng cáo, hội đồng xét xử đành phải tiếp tục quá trình thẩm vấn.

Vụ khác, trong phiên xử lưu động của TAND một quận tại TP.HCM mới đây, một vị hội thẩm nhân dân hỏi: “Sao bị cáo không chờ đồng phạm tới rồi mới ra tay cướp giật mà lại hành động một mình?”. Bị cáo ngơ ngác: “Dạ, bị cáo đâu có ý rủ thêm ai đâu ạ”. Lập tức vị hội thẩm nghiêm giọng: “Bị cáo không lừa tòa được đâu! Hồ sơ không thể hiện nhưng rõ ràng bị cáo kêu cà phê phin không pha sẵn là có ý uống chậm để chờ đồng phạm tới để cùng cướp chứ gì, chối gì nữa mà chối” (?!). Nghe tới đây, nhiều người dự khán cười ồ, còn vị chủ tọa thì cố nháy mắt, hẩy hẩy chân ra hiệu cho hội thẩm dừng xét hỏi…

Không chỉ thể hiện qua cách “xét hỏi buộc tội”, gánh nặng chứng minh tội phạm đã khiến tòa để xảy ra không ít vụ án oan. Coi trọng chứng cứ buộc tội dù yếu ớt, mâu thuẫn, xem nhẹ chứng cứ gỡ tội, bỏ qua lời kêu oan và lập luận của luật sư bào chữa, cố kết tội cho bằng được. Hàng loạt vụ án oan mà đến khi được lật lại thì hậu quả đã rất nặng nề, không chỉ đối với người bị oan mà còn là uy tín của cơ quan tố tụng và thiệt hại vật chất từ ngân sách vì phải bồi thường oan.

THANH TÙNG

Tham khảo các bài viết tư vấn báo dân trí của các luật sư:

(Dân trí)-Thủ tục chấm dứt hợp đồng do hết tuổi lao động - Thủ tục thành lập công ty cổ phần

(Dân trí)-Thủ tục thành lập công ty TNHH - Thủ tục xin giấy phép lao động cho người nước ngoài tại Việt Nam

(Dân trí)-Thủ tục mua bán, sát nhập doanh nghiệp - Thủ tục đơn phương xin ly hôn

(Dân trí)- Điều kiện việt kiều được mua nhà Việt Nam - Thủ tục giải thể doanh nghiệp

(Dân trí)- Thủ tục tặng, cho tài sản cho người thân -Thủ tục ly hôn với người nước ngoài

(Dân trí)- Điều kiện thành lập trường mầm non có vốn đầu tư nước ngoài -Thời hiệu khởi kiện về chia di sản thừa kế

(Dân trí)-Thủ tục thay đổi trụ sở công ty cổ phần - Điều kiện để nhà đầu tư nước ngoài mua cổ phần tại các doanh nghiệp Việt Nam

(Dân trí)-Thủ tục thành lập công ty có vốn đầu tư nước ngoài tại Việt Nam

(Dân trí)-Thủ tục thay đổi vốn điều lệ công ty cổ phần -Thủ tục kết hôn với người nước ngoài

(Dân trí)-Thủ tục làm giấy phép tổ chức chương trình khuyến mại -Thủ tục Công chứng hợp đồng ủy quyền

(Dân trí)-Thủ tục thay đổi cổ đông sáng lập công ty cổ phần - Chia tách thửa đất phải đảm bảo đủ các điều kiện nào?

(Dân trí)-Thủ tục thay đổi tên công ty Trách nhiệm hữu hạn - Quyền chia thừa kế nhà đất

(Dân trí)-Thủ tục hủy bỏ hợp đồng công chứng - Quy định về trường hợp mất năng lực hành vi dân sự

Liên kết Xem thêm + trao đổi:

Là một trong những Công ty luật có đội ngũ Luật sư đông đảo và hoạt động trong nhiều lĩnh vực, chúng tôi tư vấn và tham gia với vai trò luật sư, người đại diện khi khách hàng Ly hôn tư vấn các vấn đề liên quan tới  thủ tục ly hôn - ly hôn đơn phương,  Tranh chấp quyền nuôi con -  Phân chia tài sản, Chúng tôi tham gia hoà giải và tư vấn.

Lĩnh vực đất đai, chúng tôi có các hoạt động tư vấn như:sang tên sổ đỏ , tư vấn luật đất đai ngoài ra lĩnh vực lao động, chúng tôi có các bài viết tư vấn luật lao động trên các phương tiện báo, website..

Lĩnh vực doanh nghiệp và đầu tư, chúng tôi có các luật sư giỏi tham gia Tư vấn đầu tư , tư vấn đầu tư nước ngoài tại việt nam là một hoạt động thu hút nguồn vốn đầu tư, vì vậy việc tư vấn tốt sẽ mang lại nhiều giá trị tư vấn luật đầu tư

Dịch thuật là một hoạt động bao gồm việc luận giải ý nghĩa của một đoạn văn trong một ngôn ngữ nào đó - văn nguồn - và chuyển sang một ngôn ngữ khác,  Dịch thuật công chứng

Dịch vụ kế toán , dịch vụ kế toán thuế phù hợp với các doanh nghiệp vừa và nhỏ, dịch vụ kế toán doanh nghiệp phát triển ở các tp, dịch vụ kế toán tại Hà Nội, ngoài ra lĩnh vực thuế chúng tôi cũng nhận và tư vấn chuyên sâu: dịch vụ kế toán thuế trọn gói tại hà nội , dịch vụ kế toán thuế tại hà nội, với nhiều năm tư vấn và thực hiện dịch vụ, chúng tôi đã phát triển, tạo thuận lợi cho các doanh nghiệp tiết kiệm chi phí, dịch vụ kế toán tại tphcm, cũng như dịch vụ kế toán tại đà nẵng. Các hoạt động như dịch vụ quyết toán thuế, dịch vụ làm báo cáo tài chính.

Quản lý nhà hàng, đào tạo quản lý nhà hàng, khoá học quản lý nhà hàng với sự hỗ trợ của Ban khởi nghiệp Quốc gia (VCCI), Công ty Refber Việt Nam và Công ty Giải pháp Nhân sự Việt Nam phối hợp với Trường Trung cấp nghề nấu ăn và nghiệp vụ khách sạn Hà Nội

Bạn muốn có một website để phục vụ kinh doanh, IT Việt Nam là đơn vị chuyên tư vấn, Thiết kế website: Tư vấn thiết kế website chuẩn SEO, hỗ trợ tư vấn tối ưu công cụ tìm kiếm: Google, Cốc Cốc, Bing... Với gói thiết kế website giá rẻ, chúng tôi tin rằng tất cả mọi người có thể sở hữu một website để kinh doanh.