Chiều 16-2, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã họp cho ý kiến về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng dân sự. Gây tranh luận nhiều nhất vẫn là chuyện thời hạn kháng nghị án giám đốc thẩm có sai lầm nghiêm trọng, sự tham gia của VKS trong phiên tòa dân sự hay việc sửa sai án đụng trần...

Một trong những quy định đáng chú ý của dự thảo, trường hợp đương sự đã có đơn đề nghị kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm trong thời hạn luật định (một năm kể từ ngày bản án, quyết định của tòa có hiệu lực pháp luật), hết thời hạn kháng nghị (ba năm), nếu người có thẩm quyền kháng nghị mới phát hiện vi phạm pháp luật nghiêm trọng trong bản án, quyết định của tòa thì họ có quyền kháng nghị bất cứ lúc nào.

Vì sự ổn định hay quyền lợi người dân trên hết?

Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Thu Ba lý giải quy định này nhằm khắc phục tình trạng nhiều trường hợp gần hết thời hạn kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm thì tòa, VKS mới nhận được đơn khiếu nại của đương sự nên không đủ thời gian xem xét. Hoặc đương sự gửi đơn trong thời hạn nhưng không được người có thẩm quyền xem xét hoặc không kịp thời phát hiện các sai sót, tới lúc thấy sai lầm thì đã quá trễ để “sửa sai”.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Nguyễn Văn Thuận tán thành cơ chế mở này. Tuy nhiên, ông đề nghị phải quy định rõ tiêu chí cụ thể để xác định thế nào là bản án có sai lầm nghiêm trọng. “Phải định ra tiêu chí để làm căn cứ cho các cơ quan áp dụng pháp luật. Nếu không, quan điểm của tôi là nghiêm trọng, người khác lại không nghiêm trọng thì rất rối” - ông Thuận nói.

Thời hạn kháng nghị án giám đốc thẩm có sai lầm nghiêm trọng là một trong những vấn đề gây tranh luận nhiều nhất tại phiên họp.Trong ảnh: Người dân đợi làm thủ tục về án dân sự tại TAND TP.HCM. Ảnh minh họa: HTD

Phó Chánh án TAND Tối cao Từ Văn Nhũ lại phản đối: “Hết thời hạn ba năm anh không làm được thì tôi cho anh thêm một năm, hai năm hay ba năm nữa. Còn nếu không quy định thời hạn, tức là một bản án, quyết định có thể bị kháng nghị giám đốc thẩm bất cứ lúc nào thì không một người dân, không một đương sự nào yên tâm ổn định làm ăn, sinh sống… Chúng ta đang kêu gọi đầu tư nước ngoài vào Việt Nam, nếu để một cơ chế như thế thì ai dám vào nữa”.

Ý kiến này của ông Nhũ nhận được sự ủng hộ của Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu. Ông Lưu đề nghị cơ quan thẩm tra chỉnh lý dự thảo theo hướng trên.

Sửa “án đụng trần”: Vẫn tranh luận

Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã bác đề xuất của một số đại biểu Quốc hội về việc thành lập một ủy ban lâm thời để xem xét lại quyết định của Hội đồng Thẩm phán TAND Tối cao.

Lý do đưa ra: Điều 127 hiến pháp quy định trong tình hình đặc biệt thì Quốc hội có thể thành lập tòa án đặc biệt nhưng Điều 22 Luật Tổ chức TAND quy định Hội đồng Thẩm phán TAND Tối cao là cơ quan xét xử cao nhất theo thủ tục giám đốc thẩm nên không ai có thẩm quyền kháng nghị giám đốc thẩm quyết định của hội đồng này. Như vậy, việc thành lập ủy ban lâm thời để xem xét lại quyết định giám đốc thẩm là không phù hợp với quy định hiện hành và vẫn cần phải quy định một cơ chế đặc biệt để Hội đồng Thẩm phán tự mình xem xét lại quyết định giám đốc thẩm có sai lầm nghiêm trọng.

Tại phiên họp, Phó Chánh án TAND Tối cao Trần Văn Độ và Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Đức Chính vẫn không đồng tình với quy định tại dự thảo. Theo ông Chính, quy định như dự thảo là “vi phạm nguyên tắc xét xử hai cấp”. Tình trạng “án đụng trần” vẫn sai là do chất lượng xét xử của các bản án, tức phát xuất từ bộ máy con người, chứ không phải nguyên nhân do cơ chế xét xử hai cấp.

Ông Nguyễn Văn Thuận chia sẻ với mối lo về việc xét xử sẽ không có điểm dừng mà ông Chính nêu. Nhưng vị chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật cho rằng: “Chúng ta vẫn nói với nhau rằng Nhà nước của dân, do dân, vì dân nhưng có trường hợp cơ quan tố tụng, cơ quan giám sát đồng ý với nhau là sai nhưng không có cơ chế sửa sai. Trong khi chưa có cơ chế bảo vệ quyền công dân tốt hơn thì nên chấp nhận cơ chế này như giải pháp tình thế trước mắt, còn sau này, chúng ta có thể tìm cơ chế tốt hơn như cơ chế bảo hiến thông qua việc thành lập tòa án hiến pháp”…