Tòa tỉnh khó xử thủ tướng!

Về thẩm quyền của tòa hành chính, dự luật quy định phương án loại trừ một số trường hợp không thuộc thẩm quyền giải quyết của tòa án. Theo đó, những hành vi, quyết định hành chính trong các lĩnh vực quốc phòng, an ninh, ngoại giao có liên quan đến bí mật nhà nước, hành vi mang tính nội bộ của cơ quan hành chính (trừ quyết định buộc thôi việc đối với cấp vụ trưởng trở xuống)… Quy định như vậy thì có thể hiểu là ngoài các nội dung nêu trên người dân có thể khởi kiện cả quyết định hành chính hoặc hành vi hành chính của Thủ tướng Chính phủ.

Theo Trưởng Ban Dân nguyện Trần Thế Vượng, việc dân kiện người đứng đầu Chính phủ là tình huống đã và sẽ xảy ra trên thực tế. Tuy nhiên, ông cho rằng việc giải quyết sẽ rơi vào bế tắc vì “tòa án không có vị thế tương xứng”.

Về vấn đề này, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Nguyễn Văn Thuận đề xuất: Trong thẩm quyền của tòa cấp tỉnh nên loại trừ đối với quyết định, hành vi hành chính của Thủ tướng. “Phải minh bạch, rõ ràng không thì rất rắc rối” - ông nói.

Tuy nhiên, theo đại diện cơ quan thẩm tra - Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Thu Ba, lý lẽ để loại trừ như đề xuất của ông Thuận là rất khó. “Các nước tư bản không loại trừ. Ở ta, tôi cảm nhận vì Thủ tướng là ủy viên Bộ Chính trị, tòa án không xét được. Nhưng giải trình như thế trước Quốc hội thì không thuyết phục, bất hợp lý” - bà thẳng thắn bày tỏ.

Vẫn tranh cãi chuyện thi hành án

Một vấn đề khác gây tranh cãi là trách nhiệm thi hành bản án hành chính nên giao cho ai. Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Thu Ba ủng hộ đề xuất giao cho cơ quan thi hành án dân sự thuộc Bộ Tư pháp đảm nhiệm vì đến nay chưa có cơ quan nào giúp Chính phủ quản lý lĩnh vực này, không có ai đôn đốc, thống kê, báo cáo… Hơn nữa, do chưa có quy định cụ thể về trách nhiệm và chế tài xử lý đối với các trường hợp không chấp hành bản án hành chính nên không thể xử lý được sai phạm.

Tuy nhiên, nhiều đại biểu không đồng tình với đề xuất này. Theo Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Nguyễn Văn Thuận, cơ quan thi hành án dân sự lâu nay chỉ xử lý “tiền, tài sản”, rất khó yêu cầu thực hiện trách nhiệm công vụ như hủy, thay thế, tạm dừng quyết định hành chính. Trưởng Ban Dân nguyện Trần Thế Vượng thì lo ngại giao cho cơ quan thi hành án dân sự sẽ dẫn tới bế tắc vì “không dám yêu sách” đối với người ra quyết định hành chính là bộ trưởng, chủ tịch tỉnh, chủ tịch huyện… “Con, cháu mà bắt bề trên thi hành là điều không bình thường” - ông nói thẳng.

Chánh án TAND Tối cao Trương Hòa Bình cũng nêu tình huống: Nếu bộ trưởng Bộ Tư pháp ra quyết định sai, tổng cục trưởng Tổng cục Thi hành án là cấp dưới có dám cưỡng chế cấp trên thi hành án?

Trước nhiều ý kiến chưa ngã ngũ, chủ trì thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu yêu cầu các cơ quan soạn thảo, thẩm tra tiếp tục lấy thêm các ý kiến, đặc biệt của Ban Chỉ đạo Trung ương về cải cách tư pháp để hoàn thiện dự luật (dự kiến trình Quốc hội xem xét, thông qua tại kỳ họp cuối năm nay).