Nhận diện “sai sót” trong xử án HN & GĐ

Ngày càng chiếm một số lượng lớn trong các vụ việc dân sự mà Tòa án phải giải quyết, những vụ án HN&GĐ “tưởng dễ mà khó” vì có tác động mạnh, sâu sắc đến tâm lý, tình cảm của các chủ thể tham gia quan hệ. Và với tính nhạy cảm của mối quan hệ này, nhu cầu “xử kín” (chỉ những người tiến hành tố tụng và những người tham gia tố tụng được tham dự phiên tòa) luôn được các chủ thể đặt ra trong các vụ án HN&GĐ, chứ không có xu hướng “mở rộng sự công khai” như các vụ việc dân sự khác.

Theo tâm sự của một cán bộ Tòa án có nhiều năm làm “án HN&GĐ”, mỗi khi thụ lý một vụ án HN&GĐ cán bộ Tòa án thường phải “lên dây cót” vì những khó khăn biết trước sẽ gặp phải từ việc thu thập chứng cứ đến quá trình xét xử. Việc áp dụng pháp luật để giải quyết những quan hệ HN&GĐ cũng không đơn giản vì quan hệ này thường được xác lập trong thời gian rất dài, còn pháp luật thì có nhiều thay đổi…

Một vấn đề rất quan trọng là nhiều vụ án HN&GĐ như các vụ ly hôn, thay đổi cấp dưỡng nuôi con; chia tài sản của vợ chồng khi hôn nhân còn tồn tại; tranh chấp về tài sản chung, tài sản riêng của vợ chồng… thường đem đến hệ lụy và ảnh hưởng tiêu cực đến tình cảm, mối quan hệ của các thành viên trong gia đình. Vì thế, nếu thẩm phán “không thấu hiểu”, nhiều khi quá trình xử lý các vụ án HN&GĐ trở thành “mớ bòng bong” mà các chủ thể liên quan không tìm được lối thoát… và bản án, quyết định được ban hành sẽ đem lại “nhiều ấm ức khó giải tỏa”.

Có thể thấy rõ điều này trong một số trường hợp vợ chồng đã mâu thuẫn sâu sắc, hôn nhân đã thật sự tan vỡ nhưng Toà án lại xử không chấp nhận cho ly hôn, và ngược lại có vụ mâu thuẫn chưa trầm trọng đã xử cho ly hôn; việc nam nữ chung sống với nhau không có đăng ký kết hôn, mặc dù không vi phạm các điều kiện kết hôn nhưng lại xử huỷ hôn nhân trái pháp luật….

Khi giao con cho cha hay mẹ nuôi cũng có sai sót, trong đó có nhiều sai sót về việc giải quyết về phí tổn nuôi con. Do Toà án không điều tra về khả năng kinh tế của mỗi bên nên có trường hợp đã buộc đương sự góp phí tổn nuôi con gần hết thu nhập hàng tháng; cũng có trường hợp Tòa án buộc đóng góp phí tổn nuôi con quá thấp hoặc không buộc bên không nuôi con phải đóng góp phí tổn nuôi con, dù họ có khả năng và bên nuôi con kinh tế khó khăn; cũng có trường hợp buộc bên đóng góp phí tổn nuôi con phải đóng một lần, với số tiền lớn, nên họ không có khả năng thi hành.

Xác định tài sản chung không đúng, như bỏ sót tài sản chung, hoặc tài sản riêng của mỗi bên, tài sản của con lại coi là tài sản chung của vợ chồng; khi vợ chồng sống chung với gia đình, không làm rõ công sức của mỗi bên trong việc duy trì, tạo lập và phát triển tài sản chung, đặc biệt phần đóng góp của vợ chồng... nên đã quyết định phân chia không đúng. Có trường hợp khi phân chia hiện vật thuộc tài sản chung của vợ chồng không xem xét đến yêu cầu, nhu cầu sử dụng của mỗi bên nên đã phân chia hiện vật không hợp lý….

Xử án mang tính trị liệu cho gia đình

Rõ ràng, thiếu tính chuyên trách trong giải quyết các vụ án HN&GĐ là điểm hạn chế lớn cần được khắc phục để giải quyết có hiệu quả các vụ việc về gia đình, giúp đỡ, hỗ trợ và hạn chế những ảnh hưởng tiêu cực đến tâm sinh lý của những người có liên quan, nhất là trẻ em. Đa số các chuyên gia đều cho rằng, giải pháp căn cơ chính là có một “tòa gia đình” trong hệ thống TAND với đội ngũ Thẩm phán chuyên trách và các thủ tục và kỹ năng tố tụng đặc biệt, chuyên giải quyết các vụ án HN&GĐ. 

Trong vòng 2 thập kỷ trở lại đây, trên thế giới đã xuất hiện mô hình “Toà gia đình”, đưa tất cả các vấn đề gia đình vào xử lý trong một quá trình tố tụng với một mô hình Toà án chuyên biệt và đội ngũ hỗ trợ dịch vụ xã hội. Cách tiếp cận này cho phép Thẩm phán nhìn nhận một bức tranh đầy đủ hơn về những gì đang diễn ra trong gia đình, từ đó có thể thu thập thông tin và áp dụng một biện pháp xử lý mang tính trị liệu hướng vào cả gia đình.

Xu hướng tập trung hỗ trợ, củng cố gia đình để bảo vệ từng “tế bào của xã hội” ngày càng đạt được sự ủng hộ rộng rãi hơn đã có tác động mạnh đến những ý tưởng thành lập tòa gia đình ở nước ta hiện nay theo Đề án thành lập Tòa gia đình và người chưa thành niên ở Việt Nam (do Tòa án nhân dân tối cao đang chủ trì xây dựng). Thêm vào đó, nhiều chuyên gia pháp lý và công tác xã hội đều chung nhận định: “Có Tòa gia đình sẽ có “địa chỉ” để các vấn đề của gia đình được xử lý trên cơ sở đảm bảo cuộc sống và phúc lợi cho tất cả các thành viên của gia đình đó”.

Song một vấn đề có tính then chốt cho Tòa gia đình ra đời là nguồn nhân lực chuyên trách, đáp ứng yêu cầu cũng như đội ngũ cán bộ xã hội để hỗ trợ Tòa án thực hiện việc giải quyết các vấn đề trong quá trình xử lý các vụ án HN&GĐ thì vẫn đang là câu hỏi lớn... trong điều kiện nguồn nhân lực đủ trình độ của bộ máy nhà nước nói chung và ngành Tòa án không hề “xông xênh”./.

Huy Anh

Tham khảo các bài viết tư vấn báo dân trí của các luật sư:

(Dân trí)-Thủ tục chấm dứt hợp đồng do hết tuổi lao động - Thủ tục thành lập công ty cổ phần

(Dân trí)-Thủ tục thành lập công ty TNHH - Thủ tục xin giấy phép lao động cho người nước ngoài tại Việt Nam

(Dân trí)-Thủ tục mua bán, sát nhập doanh nghiệp - Thủ tục đơn phương xin ly hôn

(Dân trí)- Điều kiện việt kiều được mua nhà Việt Nam - Thủ tục giải thể doanh nghiệp

(Dân trí)- Thủ tục tặng, cho tài sản cho người thân -Thủ tục ly hôn với người nước ngoài

(Dân trí)- Điều kiện thành lập trường mầm non có vốn đầu tư nước ngoài -Thời hiệu khởi kiện về chia di sản thừa kế

(Dân trí)-Thủ tục thay đổi trụ sở công ty cổ phần - Điều kiện để nhà đầu tư nước ngoài mua cổ phần tại các doanh nghiệp Việt Nam

(Dân trí)-Thủ tục thành lập công ty có vốn đầu tư nước ngoài tại Việt Nam

(Dân trí)-Thủ tục thay đổi vốn điều lệ công ty cổ phần -Thủ tục kết hôn với người nước ngoài

(Dân trí)-Thủ tục làm giấy phép tổ chức chương trình khuyến mại -Thủ tục Công chứng hợp đồng ủy quyền

(Dân trí)-Thủ tục thay đổi cổ đông sáng lập công ty cổ phần - Chia tách thửa đất phải đảm bảo đủ các điều kiện nào?

(Dân trí)-Thủ tục thay đổi tên công ty Trách nhiệm hữu hạn - Quyền chia thừa kế nhà đất

(Dân trí)-Thủ tục hủy bỏ hợp đồng công chứng - Quy định về trường hợp mất năng lực hành vi dân sự

Liên kết Xem thêm + trao đổi:

Là một trong những Công ty luật có đội ngũ Luật sư đông đảo và hoạt động trong nhiều lĩnh vực, chúng tôi tư vấn và tham gia với vai trò luật sư, người đại diện khi khách hàng Ly hôn tư vấn các vấn đề liên quan tới  thủ tục ly hôn - ly hôn đơn phương,  Tranh chấp quyền nuôi con -  Phân chia tài sản, Chúng tôi tham gia hoà giải và tư vấn.

Lĩnh vực đất đai, chúng tôi có các hoạt động tư vấn như:sang tên sổ đỏ , tư vấn luật đất đai ngoài ra lĩnh vực lao động, chúng tôi có các bài viết tư vấn luật lao động trên các phương tiện báo, website..

Lĩnh vực doanh nghiệp và đầu tư, chúng tôi có các luật sư giỏi tham gia Tư vấn đầu tư , tư vấn đầu tư nước ngoài tại việt nam là một hoạt động thu hút nguồn vốn đầu tư, vì vậy việc tư vấn tốt sẽ mang lại nhiều giá trị tư vấn luật đầu tư

Dịch thuật là một hoạt động bao gồm việc luận giải ý nghĩa của một đoạn văn trong một ngôn ngữ nào đó - văn nguồn - và chuyển sang một ngôn ngữ khác,  Dịch thuật công chứng

Dịch vụ kế toán , dịch vụ kế toán thuế phù hợp với các doanh nghiệp vừa và nhỏ, dịch vụ kế toán doanh nghiệp phát triển ở các tp, dịch vụ kế toán tại Hà Nội, ngoài ra lĩnh vực thuế chúng tôi cũng nhận và tư vấn chuyên sâu: dịch vụ kế toán thuế trọn gói tại hà nội , dịch vụ kế toán thuế tại hà nội, với nhiều năm tư vấn và thực hiện dịch vụ, chúng tôi đã phát triển, tạo thuận lợi cho các doanh nghiệp tiết kiệm chi phí, dịch vụ kế toán tại tphcm, cũng như dịch vụ kế toán tại đà nẵng. Các hoạt động như dịch vụ quyết toán thuế, dịch vụ làm báo cáo tài chính.

Quản lý nhà hàng, đào tạo quản lý nhà hàng với sự hỗ trợ của Ban khởi nghiệp Quốc gia (VCCI), Công ty Refber Việt Nam và Công ty Giải pháp Nhân sự Việt Nam phối hợp với Trường Trung cấp nghề nấu ăn và nghiệp vụ khách sạn Hà Nội

Bạn muốn có một website để phục vụ kinh doanh, IT Việt Nam là đơn vị chuyên tư vấn, Thiết kế website: Tư vấn thiết kế website chuẩn SEO, hỗ trợ tư vấn tối ưu công cụ tìm kiếm: Google, Cốc Cốc, Bing... Với gói thiết kế website giá rẻ, chúng tôi tin rằng tất cả mọi người có thể sở hữu một website để kinh doanh.