Một vụ án cần giải quyết đúng người, đúng tội, một sự thật cần được phân định thật, giả, trắng, đen… khi đó, bản kết luận giám định không chỉ là nguồn chứng cứ mang tính củng cố cho các nguồn chứng cứ khác, mà còn là "chìa khóa" để mở ra hướng giải quyết vụ án theo đúng pháp luật.

Đại úy Nguyễn Thị Hồng Hạnh, giám định viên Phòng Kỹ thuật hình sự Công an tỉnh Hải Dương (PC 54) chia sẻ một kinh nghiệm vô cùng quý báu, mà chị rút ra từ thực tế các vụ giám định tài liệu: Trong khi tiến giám định, sự phối hợp trao đổi thông tin một cách thường xuyên giữa cơ quan điều tra và cơ quan giám định là hết sức cần thiết. Trong quá trình giám định, sự cẩn thận, tỷ mỷ luôn là một bài học không bao giờ cũ, đừng bao giờ để sự hối thúc về thời gian có thể trở thành áp lực…

Bởi khi giám định tài liệu, một chi tiết nhỏ cũng giúp việc giám định tìm được một hướng đi đúng, giúp vụ án được giải mã thành công. Người giám định viên phải tìm hiểu về nhân thân của người có dấu hiệu phạm tội, đây là một dấu hiệu đặc biệt quan trọng vì nét chữ thường có sự thay đổi theo thời gian, tuổi tác và sức khỏe…

Có một vụ án mà Đại úy Hạnh đặc biệt ấn tượng, đồng thời cũng là bài học kinh nghiệm chị đúc rút được qua thực tế, lần đó Đại úy Hạnh được đồng chí Phó trưởng phòng giao giám định chữ viết về một tài liệu phản động. Đó là một bài thơ lục bát, có nội dung nói xấu một cán bộ địa phương, bày tỏ thái độ bất mãn... Tài liệu gửi đến là 2 bản tường trình nội dung không liên quan đến vụ án, thời điểm viết tài liệu phản động rất gần với thời điểm thu thập tài liệu cần giám định (đảm bảo yêu cầu của một tài liệu mẫu so sánh).

Nhiều đêm trắng nghiên cứu tài liệu, Đại úy Hạnh đã phát hiện những đặc điểm chung, đặc điểm riêng đúng theo bài bản đã học, nhưng vẫn chưa thể đưa ra một kết luận chính xác. Sau đó, bản báo cáo được lãnh đạo phòng trao đổi với cơ quan điều tra. Khi đó, có một thông tin được trao đổi lại: "Tôi năm nay đã 82 tuổi đầu, 60 năm tuổi Đảng, tôi không bao giờ viết những thứ ấy…".

Lúc này, Đại úy Hạnh chợt nhớ rằng, mình đã bỏ qua một yếu tố rất quan trọng đó là vấn đề tuổi tác của người nghi vấn. Lật những trang tài liệu mẫu so sánh, Đại úy Hạnh mới thấy sự run rẩy trong chữ viết của người cao tuổi mà tài liệu giám định không hề có...

Giám định tài liệu là một mảng quan trọng trong giám định kỹ thuật hình sự vì bản kết luận giám định không chỉ là nguồn chứng cứ mang tính củng cố cho các nguồn chứng cứ khác mà còn đóng vai trò then chốt, là chìa khóa duy nhất để mở ra vụ án. Thực tế hiện nay cho thấy không một vụ giám định nào giống vụ nào, ở mỗi vụ giám định viên phải có góc nhìn khác nhau.

Nhất là trong những năm gần đây, khi mà sự phát triển mạnh mẽ của khoa học, công nghệ bên cạnh việc đem lại nhiều lợi ích cho xã hội, đồng thời cũng là cơ hội để tội phạm lợi dụng công nghệ cao vào hoạt động phạm tội… Trong những trường hợp này, nếu cơ quan điều tra cung cấp đủ mẫu để giám định, đáp ứng nhu cầu thì việc giám định sẽ thuận lợi hơn rất nhiều.

Nếu nhìn bên ngoài sẽ nhầm tưởng rằng công việc giám định rất nhàm chán… Nhưng thực tế lại hoàn toàn khác, giám định viên phải là người thông minh, sáng tạo bởi có lúc giữa cái đúng và sai rất mong manh, phải có quyết đoán chính xác. Bởi nếu kết luận là chính xác thì tài liệu giám định sẽ trở thành một chứng cứ vô cùng quan trọng.

Ngược lại, nếu kết luận là khả năng thì khi đó bản kết luận giám định chỉ là tài liệu tham khảo, cơ quan điều tra không có chứng cứ cứng để làm rõ vụ án. Vụ lừa đảo hơn 10 tỷ đồng vừa được Công an tỉnh Hải Dương làm rõ năm 2010 là một ví dụ. Bị hại trong vụ án là chị Nguyễn Thi P., trú tại tỉnh Hải Dương.

Trước đó, chị P. đã cho Vũ Thị L., nguyên là một cán bộ nhà nước vay 10 tỷ đồng, với lãi suất 14%/tháng để kinh doanh trong lĩnh vực xăng dầu, số tiền này đã được thanh toán trả cả gốc và lãi. Đến đầu năm 2009, L. dùng danh nghĩa của công ty tiếp tục vay của P.  số tiền là 17 tỷ đồng cùng với hơn 400 USD nhưng sau đó bỏ trốn.

Khi đó, chị P. đã làm đơn tố cáo L. và Phạm Văn Th. đến cơ quan Công an, đồng thời xuất trình toàn bộ sổ ghi chép vay nợ, trong đó có một tờ giấy bảo lãnh vay nợ giữa chị P. và L., một tờ giấy bảo lãnh nhận nợ đánh máy đứng tên Phạm Văn Th. Theo nội dung đó thì anh Th. nhân danh là giám đốc của công ty bảo lãnh nhận cùng bà L. thanh toán trả nợ.

Trong trường hợp công ty cần vốn thì sẽ ủy quyền cho bà L. giao dịch vay mượn của bà P. và Giám đốc Th. sẽ nhận hết số nợ đó. Thế nhưng, khi bị cơ quan Công an triệu tập, Th vẫn một mực khai rằng không hề giao dịch hay vay mượn với chị P. và không hề ký vào các tờ giấy bảo lãnh vay nhận nợ trên. Ngoài ra, Th. còn khai rằng, trước đó đã trả lại cho chị L. toàn bộ số tiền góp vốn vào công ty…

Khi đó, để có căn cứ giải quyết vụ án, Cơ quan cảnh sát điều tra đã gửi các mẫu giám định đến Phòng PC 54 Công an tỉnh Hải Dương. Từng chi tiết được các giám định viên thận trọng cân nhắc, chỉ một chi tiết khác biệt trên nét chữ đã giúp họ xác định anh Th. không ký vào giấy trên. Toàn bộ các tài liệu là do L. làm giả. Như vậy với kết luận này, anh Th không liên quan đến vụ nợ nần trên…

Hay như một vụ giám định liên quan đến một đối tượng mua bán trái phép chất ma túy. Trong quá trình bị bắt, tên này đã lợi dụng sơ hở rồi bỏ trốn. Khi đó, tài liệu giám định chỉ có duy nhất bản tường trình, đối tượng khai tên là Phạm Đức Huỳnh, trú tại Hải Dương…

Để có căn cứ ra lệnh truy nã đối tượng, cơ quan Cảnh sát điều tra đã trưng cầu giám định chữ viết trên bản tường trình, với mục đích tìm ra danh tính của đối tượng có tên trong lời khai. Đại úy Hạnh đã xác định nhân thân của đối tượng là một kẻ nghiện hút, khi viết trong tình trạng sức khỏe suy sụp, lúc đi xuống, xiêu vẹo không ổn định. Khi đó có một khó khăn lại nảy sinh là tài liệu so sánh hầu như không tìm thấy đặc điểm riêng nào giống nhau. Tài liệu mẫu so sánh lúc đó được viết vào trước đó không lâu…

Thận trọng đọc kỹ bản tường trình cần giám định, một điều Hạnh đặc biệt chú ý đó là lối hành văn và chính tả rất giống nhau. Một câu hỏi đặt ra: Chữ viết của một người bình thường và chữ viết của chính người đó sau khi bị nghiện ngập cũng sẽ bị thay đổi? Quãng thời gian 11 năm  liệu chữ viết có thể thay đổi. Sau hơn một ngày tích cực tra cứu hồ sơ và trích lục tại tòa án, Cơ quan cảnh sát điều tra đã gửi lại một số tài liệu so sánh…

Quả đúng như dự đoán, khi nhìn vào tài liệu mẫu lần này, giám định viên đã dễ dàng tìm ra những đặc điểm chung và đặc điểm riêng giống nhau giữa tài liệu cần giám định và tài liệu mẫu so sánh. Từ đó có đủ căn cứ khẳng định: chữ viết trên bản tường trình mà Cơ quan cảnh sát điều tra quan tâm đúng là chữ viết của đối tượng...

Hiện nay, có một tài liệu khác cũng bị bọn tội phạm làm giả đó là đăng ký xe ôtô, xe máy. Thông thường, khi giám định các loại tài liệu này, giám định viên sẽ xem xét phần chữ ký và hình dấu của các đăng ký.

Đại úy Hạnh cho biết, thực tế hiện nay cách làm truyền thống đó đã không còn phù hợp vì cách làm giả phổ biến với loại tội phạm này hiện nay là làm giả bằng phương pháp in phun màu, các đối tượng sẽ chỉnh sửa hình ảnh, tài liệu được làm giả 100% kể cả phần chữ ký và hình dấu, nhưng do được sửa chữa bằng photoshop nên hình dấu và chữ ký rất giống với chữ ký và hình dấu thật.

Khi đó, nếu người giám định viên chỉ chú trọng giám định phần chữ ký, hình dấu và nguyên lý hình thành chữ ký thì sẽ dẫn đến kết luận sai. Vì vậy, một kinh nghiệm đáng lưu tâm là thay vì thao tác ngay vào giám định, chữ ký, hình dấu theo phương pháp truyền thống, người giám định viên nên tìm hiểu về phương pháp in rồi sau đó nghiên cứu các đặc điểm bảo vệ. Từ đó sẽ dễ dàng phân tích và kết luận một tài liệu là thật hay giả.

Thượng tá Tuynh, Phó trưởng Phòng PC 54 Công an tỉnh Hải Dương cho biết: Giám định tư pháp gồm giám định con dấu, đường vân, tài liệu đòi hỏi sự khắt khe đến tuyệt đối. Mỗi kết luận đúng 100 % là một căn cứ quan trọng, có khi là quyết định danh dự của một con người, quyết định sinh mệnh chính trị. Trong giám định chữ viết, yếu tố con người trở thành cốt yếu nhất, máy móc chỉ là bộ phận hỗ trợ. Sự tỷ mỷ của điều tra viên là vấn đề then chốt.

Để kết luận giám định thực sự là "chìa khóa" để phân định thật giả, cần phải thận trọng xem xét tài liệu từ hai phía: Tài liệu cần giám định và tài liệu mẫu so sánh. Khi cảm thấy lúng túng hoặc chưa giải đáp được hết các câu hỏi mà mình tự đặt ra thì cần tham khảo ý kiến của đồng nghiệp hoặc tiến hành giám định tập thể.

Tham khảo các bài viết tư vấn báo dân trí của các luật sư:

(Dân trí)-Thủ tục chấm dứt hợp đồng do hết tuổi lao động - Thủ tục thành lập công ty cổ phần

(Dân trí)-Thủ tục thành lập công ty TNHH - Thủ tục xin giấy phép lao động cho người nước ngoài tại Việt Nam

(Dân trí)-Thủ tục mua bán, sát nhập doanh nghiệp - Thủ tục đơn phương xin ly hôn

(Dân trí)- Điều kiện việt kiều được mua nhà Việt Nam - Thủ tục giải thể doanh nghiệp

(Dân trí)- Thủ tục tặng, cho tài sản cho người thân -Thủ tục ly hôn với người nước ngoài

(Dân trí)- Điều kiện thành lập trường mầm non có vốn đầu tư nước ngoài -Thời hiệu khởi kiện về chia di sản thừa kế

(Dân trí)-Thủ tục thay đổi trụ sở công ty cổ phần - Điều kiện để nhà đầu tư nước ngoài mua cổ phần tại các doanh nghiệp Việt Nam

(Dân trí)-Thủ tục thành lập công ty có vốn đầu tư nước ngoài tại Việt Nam

(Dân trí)-Thủ tục thay đổi vốn điều lệ công ty cổ phần -Thủ tục kết hôn với người nước ngoài

(Dân trí)-Thủ tục làm giấy phép tổ chức chương trình khuyến mại -Thủ tục Công chứng hợp đồng ủy quyền

(Dân trí)-Thủ tục thay đổi cổ đông sáng lập công ty cổ phần - Chia tách thửa đất phải đảm bảo đủ các điều kiện nào?

(Dân trí)-Thủ tục thay đổi tên công ty Trách nhiệm hữu hạn - Quyền chia thừa kế nhà đất

(Dân trí)-Thủ tục hủy bỏ hợp đồng công chứng - Quy định về trường hợp mất năng lực hành vi dân sự

Liên kết Xem thêm + trao đổi:

Là một trong những Công ty luật có đội ngũ Luật sư đông đảo và hoạt động trong nhiều lĩnh vực, chúng tôi tư vấn và tham gia với vai trò luật sư, người đại diện khi khách hàng Ly hôn tư vấn các vấn đề liên quan tới  thủ tục ly hôn - ly hôn đơn phương,  Tranh chấp quyền nuôi con -  Phân chia tài sản, Chúng tôi tham gia hoà giải và tư vấn.

Lĩnh vực đất đai, chúng tôi có các hoạt động tư vấn như:sang tên sổ đỏ , tư vấn luật đất đai ngoài ra lĩnh vực lao động, chúng tôi có các bài viết tư vấn luật lao động trên các phương tiện báo, website..

Lĩnh vực doanh nghiệp và đầu tư, chúng tôi có các luật sư giỏi tham gia Tư vấn đầu tư , tư vấn đầu tư nước ngoài tại việt nam là một hoạt động thu hút nguồn vốn đầu tư, vì vậy việc tư vấn tốt sẽ mang lại nhiều giá trị tư vấn luật đầu tư

Dịch thuật là một hoạt động bao gồm việc luận giải ý nghĩa của một đoạn văn trong một ngôn ngữ nào đó - văn nguồn - và chuyển sang một ngôn ngữ khác,  Dịch thuật công chứng

Dịch vụ kế toán , dịch vụ kế toán thuế phù hợp với các doanh nghiệp vừa và nhỏ, dịch vụ kế toán doanh nghiệp phát triển ở các tp, dịch vụ kế toán tại Hà Nội, ngoài ra lĩnh vực thuế chúng tôi cũng nhận và tư vấn chuyên sâu: dịch vụ kế toán thuế trọn gói tại hà nội , dịch vụ kế toán thuế tại hà nội, với nhiều năm tư vấn và thực hiện dịch vụ, chúng tôi đã phát triển, tạo thuận lợi cho các doanh nghiệp tiết kiệm chi phí, dịch vụ kế toán tại tphcm, cũng như dịch vụ kế toán tại đà nẵng. Các hoạt động như dịch vụ quyết toán thuế, dịch vụ làm báo cáo tài chính.

Quản lý nhà hàng, đào tạo quản lý nhà hàng với sự hỗ trợ của Ban khởi nghiệp Quốc gia (VCCI), Công ty Refber Việt Nam và Công ty Giải pháp Nhân sự Việt Nam phối hợp với Trường Trung cấp nghề nấu ăn và nghiệp vụ khách sạn Hà Nội

Bạn muốn có một website để phục vụ kinh doanh, IT Việt Nam là đơn vị chuyên tư vấn, Thiết kế website: Tư vấn thiết kế website chuẩn SEO, hỗ trợ tư vấn tối ưu công cụ tìm kiếm: Google, Cốc Cốc, Bing... Với gói thiết kế website giá rẻ, chúng tôi tin rằng tất cả mọi người có thể sở hữu một website để kinh doanh.

Theo Xuân Mai (CAND) - PL TP HCM