Một số đương sự đã né tránh việc thi hành án rất hiệu quả chỉ bằng một thủ thuật đơn giản là khóa cửa, bỏ đi…

Ông TVS, ngụ phường 14, quận Tân Bình (TP.HCM) là một cán bộ làm việc trong quân đội. Năm 2008, ông bị cha ruột khởi kiện vì có tranh chấp về tiền bạc. Sau đó, TAND quận Tân Bình đã tuyên buộc ông S. phải trả tiền cho người cha.

Khóa cửa trốn thi hành án

Sau khi án có hiệu lực pháp luật, Chi cục Thi hành án dân sự quận Tân Bình tổ chức thi hành bản án theo yêu cầu của cha ông S.

Một chuyện oái oăm đã diễn ra là mỗi lần chấp hành viên tìm đến làm việc thì ông S. lại khóa cửa nhà, bỏ đi đâu không rõ. Khi cán bộ đi rồi, ông lại quay về nhà sinh hoạt bình thường. Cứ như vậy, qua bốn năm trời, bản án vẫn chưa thi hành được bởi chấp hành viên không thể tiếp xúc với ông S. Dù không cần lách luật một cách bài bản nhưng phương pháp trốn thi hành án của ông S. tỏ ra rất hiệu quả.

Trên thực tế, các cơ quan thi hành án đã gặp không ít trường hợp người phải thi hành án bất hợp tác và đối phó như thế này. Tới nhà không gặp được, nhờ cảnh sát khu vực, tổ dân phố đưa giấy mời lên làm việc, đương sự vẫn cứ bóng chim tăm cá, bặt tăm bặt tích. Một chấp hành viên bức xúc: “Đi lại nhiều lần không có kết quả, công việc bị ách tắc, chúng tôi cũng bực lắm nhưng không biết làm sao”.

Có quy định nhưng làm không được!

Theo ông Đinh Trọng Hưng (Chi cục phó Chi cục Thi hành án dân sự quận Tân Bình), Điều 93 Luật Thi hành án quy định khi kê biên nhà ở, đồ vật đang bị khóa hoặc đóng gói thì chấp hành viên yêu cầu người phải thi hành án, người đang sử dụng, quản lý tài sản đó mở khóa, mở gói. Nếu họ không mở hoặc cố tình vắng mặt thì chấp hành viên tự mình hoặc thuê cá nhân, tổ chức khác mở khóa, phá khóa hoặc mở gói. Trường hợp này phải có người làm chứng. Nếu cần thiết, sau khi mở khóa, phá khóa, mở gói thì chấp hành viên niêm phong đồ vật…

Dù quy định là vậy nhưng trên thực tế, chấp hành viên vẫn rất ngán ngại trường hợp đương sự khóa cửa bỏ đi. Như trường hợp của ông S., nếu tiến hành mở, phá khóa thì vẫn được pháp luật cho phép nhưng muốn thực hiện, chấp hành viên phải tổ chức như một vụ cưỡng chế, có huy động lực lượng, ban bệ đầy đủ. Chấp hành viên phải có trách nhiệm liệt kê tất cả những đồ vật ở trong nhà, không được để sót bất cứ thứ gì dù nhỏ nhất. Đây là vấn đề rất phức tạp. Cạnh đó, nếu trong nhà có két sắt thì chấp hành viên không được phép mở vì đây không phải là đối tượng bị kê biên. Vì vậy, chấp hành viên không thể biết được trong két gồm những gì để thống kê. Sau khi thống kê xong, giao cho ai giữ, quản lý số tài sản trong nhà đương sự cũng là một chuyện nan giải. Việc này lại dễ dẫn đến việc đương sự khiếu kiện, gây áp lực không nhỏ cho chấp hành viên.

Những vướng mắc khác

Chấp hành viên Lê Thị Kim Vân (Chi cục Thi hành án dân sự quận Tân Bình) nhận xét: Luật Thi hành án vẫn còn các vướng mắc khác cần được sửa đổi hoặc hướng dẫn cụ thể để tránh tình trạng án tồn đọng kéo dài.

Chẳng hạn, luật quy định người được thi hành án cung cấp thông tin nhưng lại không quy định cá nhân, tổ chức khác có trách nhiệm cung cấp thông tin cho người được thi hành án. Vì vậy, rất khó để người dân có thông tin về tài sản một cách chính xác.

Ngoài ra, luật cũng quy định người được thi hành án có quyền nhờ cơ quan thi hành án xác minh điều kiện thi hành án, thông tin tài sản và phải mất phí xác minh. Tuy nhiên, lại chưa có hướng dẫn cụ thể về mức thu phí xác minh là bao nhiêu. Một số người đã hiểu nhầm nên không nhiệt tình giúp đỡ chấp hành viên xác minh thông tin tài sản của người phải thi hành án với tâm lý chấp hành viên làm việc thì có thù lao, còn mình mất công mất sức mà chẳng được gì.