Hôm nay (11-8), Liên đoàn Luật sư Việt Nam sẽ họp báo công bố hệ thống quy tắc đạo đức và ứng xử nghề nghiệp luật sư Việt Nam. Quy tắc quy định những chuẩn mực về đạo đức và ứng xử nghề nghiệp, là thước đo phẩm chất đạo đức và trách nhiệm nghề nghiệp của luật sư. Mỗi luật sư phải lấy quy tắc này làm khuôn mẫu cho sự tu dưỡng, rèn luyện để giữ gìn uy tín nghề nghiệp, thanh danh của luật sư, xứng đáng với sự tôn vinh của xã hội.

Chúng tôi xin giới thiệu những quy định cơ bản, quan trọng trong bản quy tắc này.

Bảo vệ tốt nhất lợi ích khách hàng

Đây là một trong những nguyên tắc quan trọng hàng đầu mà bản quy tắc nói trên đề cập. Theo đó, luật sư có nghĩa vụ “bảo đảm chất lượng dịch vụ pháp lý cung cấp cho khách hàng”. Luật sư khi tiếp nhận vụ việc của khách hàng không được phân biệt đối xử về giới tính, tuổi tác, khuyết tật, tình trạng tài sản... Đặc biệt, luật sư không được “để tiền bạc hoặc lợi ích vật chất khác chi phối đạo đức và ứng xử nghề nghiệp làm sai lệch mục đích của nghề luật sư”.

Một trong những tiểu xảo lâu nay được khá nhiều luật sư sử dụng lần này cũng được liệt kê trong nhóm cấm là “tạo ra các tình huống xấu, những thông tin sai sự thật, bất lợi cho khách hàng để lôi kéo, đe dọa, làm áp lực nhằm tăng mức thù lao đã thỏa thuận hoặc mưu cầu lợi ích bất chính khác từ khách hàng”, hay “thông tin trực tiếp cho khách hàng hoặc dùng lời lẽ ám chỉ để khách hàng biết về mối quan hệ cá nhân của mình với cơ quan tiến hành tố tụng, người tiến hành tố tụng hoặc công chức nhà nước có thẩm quyền khác…”.

Luật sư đang tác nghiệp tại một phiên tòa lưu động. Ảnh: HTD

Cạnh đó, quy tắc quy định cụ thể 14 nhóm việc luật sư không được làm trong quan hệ với khách hàng. Đáng chú ý, luật sư không được chủ động xúi giục, kích động khách hàng kiện tụng hoặc thực hiện những hành vi khác trái pháp luật; gợi ý hoặc đặt điều kiện để khách hàng tặng cho tài sản của khách hàng cho luật sư hoặc cho những người thân thích, ruột thịt của luật sư…

Một hành vi nhạy cảm khác của luật sư cũng bị cấm là “lợi dụng nghề nghiệp để quan hệ tình cảm nam nữ bất chính với khách hàng”.

Không chơi xấu đồng nghiệp

Lâu nay ra tòa, các luật sư thường thể hiện sự tôn trọng đồng nghiệp bằng cách trước khi phát biểu họ hay “thưa luật sư đồng nghiệp…”. Tuy nhiên, cũng không ít trường hợp họ choảng nhau chan chát vì quyền lợi đối nghịch… Trong quan hệ đời thường, nhiều vị cũng ném đá ném chì nhau… Do vậy, quy tắc quy định: luật sư phải có thái độ thân ái và tôn trọng đồng nghiệp. “Việc phê bình đồng nghiệp được thực hiện một cách thận trọng, khách quan, đúng nơi, đúng lúc với tinh thần xây dựng”. Tuy nhiên, quy tắc cũng gợi mở luật sư cần “góp ý kịp thời khi thấy đồng nghiệp làm điều sai trái, ảnh hưởng đến uy tín nghề nghiệp”.

Tiếp đó, quy tắc nêu trong trường hợp có tranh chấp về quyền lợi với đồng nghiệp, luật sư cần thể hiện thiện chí thương lượng, hòa giải để giữ tình đồng nghiệp; trước khi khiếu nại, khởi kiện đồng nghiệp, luật sư cần thông báo cho ban chủ nhiệm đoàn luật sư nơi luật sư là thành viên biết…

Bản quy tắc cũng liệt kê năm nhóm hành vi luật sư không được làm trong quan hệ với đồng nghiệp. Cụ thể, không được xúc phạm danh dự hoặc hạ thấp uy tín của đồng nghiệp; thực hiện hành vi gây áp lực, đe dọa hoặc sử dụng các thủ thuật trái pháp luật và quy tắc đạo đức và ứng xử nghề nghiệp luật sư để gây bất lợi đối với đồng nghiệp, giành lợi thế cho mình trong hành nghề…

Cũng theo bộ quy tắc này, luật sư không được áp dụng các thủ đoạn cạnh tranh không lành mạnh để nhằm mục đích giành giật khách hàng như so sánh năng lực nghề nghiệp của mình hoặc tổ chức hành nghề của mình với các luật sư khác, tổ chức hành nghề khác; xúi giục khách hàng từ chối đồng nghiệp để nhận vụ việc về cho mình…

Bình tĩnh nhưng có quyền phản ứng tại tòa

Còn quan hệ của luật sư với các cơ quan tiến hành tố tụng, quy tắc nhấn mạnh tại phiên tòa, luật sư có thái độ ứng xử đúng mực, có văn hóa; không suy đoán chủ quan mang tính chất kích động, quy chụp, kết tội người khác hoặc có những lời lẽ gây bất lợi cho khách hàng của mình; không cố tình trì hoãn, gây trở ngại cho việc xét xử bằng những phương cách bất hợp lý hay trái đạo đức. “Luật sư luôn giữ bình tĩnh và có quyền có những phản ứng, yêu cầu thỏa đáng, hợp lệ, đúng pháp luật trước những thái độ, hành vi sai trái, thiếu tôn trọng luật sư hay khách hàng của luật sư tại phiên tòa cũng như trong quá trình tố tụng” - bản quy tắc nêu rõ.

Bảy nhóm việc không được làm

Có bảy nhóm việc luật sư không được làm trong quan hệ với các cơ quan tiến hành tố tụng. Trong đó, việc cấm đầu tiên là không được câu kết qua trung gian hoặc trực tiếp quan hệ với người tiến hành tố tụng (kể cả người tham gia tố tụng) nhằm mục đích lôi kéo họ vào việc làm trái pháp luật trong giải quyết vụ việc. Luật sư không được phản ứng tiêu cực bằng hành vi tự ý bỏ về khi tham gia tố tụng tại phiên tòa. Như vậy, những tình huống gây nhiều tranh luận xảy ra thời gian qua như việc ba luật sư bào chữa cho bị cáo đồng loạt bỏ trong phiên phúc thẩm xử vụ giết hại nghệ sĩ nhiếp ảnh Trọng Thanh; việc một số luật sư bỏ về trong phiên xử vụ Bùi Tiến Dũng và đồng bọn phạm tội đánh bạc và đưa hối lộ để phản đối tòa… là vi phạm đạo đức và chuẩn mực ứng xử của luật sư.